آشنایی با مجوزهای انتشار

مجوز چیست؟

مجوز در واقع سند و مدرکی است که اشاره به حق یا حقوق مولف، تالیف و یا محصول تولید و یا ساخته شده دارد. مجوزها بر حسب حقوقی که در اختیار صاحبان آن قرار می دهند به چندین قسمت مختلف تقسیم می شوند، اما اصلی ترین شاخه های مجوزها مربوط به حقوق کپی رایت و کپی لفت می گردد.

 

اکثر ما با حق کپی رایت اشنایی داریم. حقی که اشاره به عدم انتشار تمام و یا قسمتی از اثر خلق شده دارد و عموما با جمله انگلیسی All Right Reserved همراه است. در صورتی که فرد ثالث حتی قسمتی از این حق را زیر پا بگذارد، دارند حق اثر می تواند از وی شکایت نموده و از وی طلب غرامت نماید.

اما مسئله به همین سادگی نیست، این قانون عموما در کشورهایی دارای اعتبار می باشد که به نوعی دارای بازار آزاد و به اصطلاح داری اقتصادی باشند که با دیگر کشورها مبادلات اقتصادی دارند. عموما چنین کشورهایی جهت عدم ایجاد مشکل با توجه به قوانین اقتصادی خود تحت سازمان WTO یا همان سازمان تجارت جهانی فعالیت می نماید. متاسفانه تا حال حاضر کشورمان به WTO نپیوسته است بنابراین خواه، ناخواه قوانین کپی رایت در ایران نادیده انگاشته شده و حتی در صورت پیوستن به سازمان تجارت جهانی ممکن است چنین کشوری با جرایم مالی نیز روبرو گردد.

اما در مقابل قانون کپی رایت، قانون کپی لفت قرار گرفته است. استفاده از نام "لفت" در قانون کپی لفت صرفا بازی با کلمه "رایت" در قانون کپی رایت است. Copy Right به معنی حق کپی می باشد اما استفاده تضاد آمیز از "Right" که معنای راست را نیز می دهد در مقابل کلمه چپ ویا "Left" قرار گرفته است و به نوعی نشان از ماهیت متفاوت این دو حق دارد.

بد نیست بدانید پایه و اساس تایید قانون کپی لفت بر اساس تاییدیه ای است که از قانون کپی رایت برداشت شده است و به نوعی وجود کپی رایت ضامن وجود کپی لفت است.

Copy left تضمین کننده حق ویرایش و انتشار جز و یا قسمتی از اثر و یا تولید است. کپی رایت سبب انحصار محصول می گردد و آنچه سبب شکستن انحصار است قانون کپی لفت است.

کپی لفت را نیز به مانند کپی رایت می توان بر روی تمامی آثار دارای حق تکثیر بکار برد. کپی لفت به واسطه آزادی که به مولف می دهد دارای شاخه ها و دسته بندی های مختلفی است که با توجه به نوع اثر، سطح دسترسی و انتشار متفاوت است.

تعریف صریح کپی لفت در سایت GNU به شرح ذیل است:

"کپی‌لفت یک روش جامع برای تضمین آزادی نرم‌افزار و یا هر اثر دیگری است و همچنین ایجاب می‌کند که نسخه‌های تغییر و یا توسعه‌یافته آن برنامه نیز آزاد باشد."

بنابراین همواره با انتشار آثار حق کپی لفت جمله معروف Some Right Reserved را مشاهده خواهیم نمود که یاد آور حمایت از بخش خاصی از اثر منتشر شده دارد.

اگر می خواهید در مورد سایر شاخه های مجوز انتشار اثر بدانید منتظر انتشار بعدی پست مجوزهای آزاد بمانید.