سیستم عامل پارسیکس یک سیستم عامل لینوکسی است که توسط یک مهندس کشاورزی، علاقمند به کامپیوتر نوشته شده است. پارسیکس یکی از سیستم عامل هایی است که در ایران بصورت بومی درآمده است. پارسیکس در همان روزهای اول توانست گوی سبقت را در بین رقبای پارسی خود در ایران که عموما توسط دانشجویان دانشگاه های به اصطلاح معروف ایران ساخته می شد، برباید. سیستم عامل هایی چون شبدیکس، کارآمد، سرآمد، لینوکس شریف و بسیاری دیگر نتوانستند به قدر پارسیکس در میان اجتماع کاربران ایرانی برای خود جایی باز کنند. کاملا از ابتدا روشن بود افرادی که جزو چنین دانشگاهایی نبودند مسلما حق شرکت در ساخت یک لینوکس ایرانی را نداشتند، از این رو کاربران زیادی به دور این لینوکس تقریبا تنها جمع شدند. شاید یک دلیل اینکار انتقام و نشان دادن قدرت کاربرانی بود که بدون دلیل در ساخت و معرفی لینوکس های دیگر کنار گذاشته شده بودند. پارسیکس که در اوایل کار تنها توسط آلن باغومیان در حال گسترش بود با پیوستن این کاربران آزاد، رشد فزاینده ای را نسبت به دیگر توزیع های ایرانی تجربه نمود. به جرات می توان گفت دلیلی که توانست پارسیکس را در میان خیل عظیم موانعی که بر سر راه انتشار و گسترش های آتی توزیع های لینوکسی در ایران وجود داشت به سلامت به نقطه کنونی برساند همین کاربران مستقل و آزاد بودند، با توجه به اینکه دیگر از آن لینوکس های دانشگاهی معروف ایرانی که خود را سردمدار اولین و بهترین توزیع های لینوکسی می دانست اثری باقی نماند و آنها همانطور که به سرعت پدیدار شدند به سرعت نیز محو و نابود گشتند.
پارسیکس یکی از توزیع های لینوکسی در دنیای گنو / لینوکس است که از توزیع اصیل دبیان مشتق شده است. محیط گرافیکی سبک گنوم، وجود نرم افزارهای قدرتمند لینوکسی پر استفاده توسط کاربران معمولی به همراه نصب پکیج های نرم افزاری با پسوند .Deb پارسیکس را جزء 100 لینوکس پر استفاده دنیا بر اساس سایت دیستروواچ قرار داده است. اما باید گفت که گاهی پارسیکس در کنار این همه خوبی مشکلاتی را نیز دارد که اگر تنها نام ایرانی بودن بر روی آن نبود اکنون بسیاری از کاربران ایرانی حرفه ای ، آنرا برای استفاده کاربران مبتدی توصیه نمی نمودند. مشکلات کوچک و بزرگ در این سیستم عامل سبب شده تا کاربرانی که آنرا برای اولین بار تجربه می کنند بعد از مدت زمانی از این سیستم عامل به دیگر سیستم عامل های آزاد کوچ کنند.
مشکلات وقتی دو چندان می شود که گاهی نقد این سیستم عامل توسط یک کاربر آزاد با تعصب های بی جای گسترش دهنده گان و یا حتی کاربران دیگر روبرو می شود. از نظر این افراد پارسیکس کاملا بدون مشکل است و مشکلات گزارش داده شده یا صحیح نیستند و یا خود کاربر حتی در صورت حرفه ای بودن نحوه صحیح کار را نمی داند. به یاد می آورم روزهای ابتدایی که من به گروه کاربران گنو/لینوکسی پیوستم و برای اولین بار یک سیستم عامل آزاد را دریافت کردم. سیستم عامل پارسیکس نسخه 1.5 اولین سیستم عامل آزادی بود که من با آن آشنا شدم، در کمتر از یک هفته توانستم یک باگ را در سیستم عامل آشکار کنم و از آنجا که یک از گسترش دهندگان پارسیکس را می شناختم از او در این باره کمک خواستم. به گفته او به سایت پارسیکس رفتم تا مشکل را توضیح دهم. متاسفانه سایت کمکی نکرد. دوباره به آن فرد مراجعه کردم . ماهیت این باگ و نحوه فعالیت آن به همراه عکس العمل پارسیکس را خاطر نشان کردم و با شنیدن این جمله کاملا دلسرد شدم: شما باید برنامه باگ تراکر رو دانلود کنی. این کار برای کاربری که دسترسی به اینترنت پرسرعت ولینوکسی ندارد سخت و حتی غیر ممکن است. درخواست پکیج از گسترش دهنده هم بی فایده بود. در آنجا با خودم گفتم : وقتی برای یک گسترش دهنده بلند پایه پارسیکس چنین مشکلی اهمیت ندارد پس بهتر است برای من نیز اهمیتی نداشته باشد و بهتر است این سیستم عامل را ترک کرد. گذشت زمان ثابت کرده آن که بهترین است برجا می ماند.
خوب بهتر است به اصل مطلب بپردازیم: حضور یک سیستم عامل آزاد لینوکسی در صدا و سیمای ایران تا کنون بی سابقه بوده است، حال تصور کنید این سیستم عامل که سیستم عامل آزاد لینوکسی ایرانی باشد. در واقع دیدن اولین برنامه برای کاربران آزادی که تاکنون امکان حضور در رسانه را نداشته اند بسیار جذاب است. مطمئنا آنان دل پری برای صحبت دارند.
در هفته های گذشته برای اولین بار شبکه آموزش ایران در برنامه ای با نام صفر و یک از دو عضو گسترش دهنده پارسیکس دعوت به عمل آورد تا برای اولین بار یک سیستم عامل لینوکسی ایرانی را به نمایش بگذارند. آقایان بهنام بهجت مرندی عضو تیم تست و بهروز کشاف رشتی عضو تیم توسعه دهندگان پارسیکس. البته بهتر بود آقای آلن باقومیان دعوت می شد ولی به دلیل اینکه وی در کشور آمریکا اقامت دارد حضور او امکان پذیر نبود.
به طور حتم چشم تمامی کاربران لینوکسی ایران به این یک قسمت برنامه بود که بعد از سالها فرصتی برای معرفی لینوکس به کاربران غیر آزاد بوجود آمده بود. گرچه دو مهمان مدعو از تیم پارسیکس بودند اما نباید فراموش کنیم پارسیکس نیز یک لینوکس و به خانواده باز متن تعلق دارد.
متاسفانه مواردی چند که در زیر به آن اشاره می شود سبب تاسف خانواده بزرگ کاربران آزاد شد. جای بسی تاسف است که چنین مشکلاتی توسط یک فرد، که خود را کاربر با سابقه لینوکسی معرفی کرده و به عنوان توسعه دهنده یک سیستم عامل به برنامه دعوت شده رخ دهد، و این موارد نیز توسط میهمان دیگر اصلاح نگردد. شاید از دید عده ای از بینندگان این برنامه مشکلی وجود نداشته است اما اگر دقیقتر شویم حتما متوجه این موارد خواهیم شد.
البته قسمتی از این مشکلات شامل حال برنامه و قسمتی دیگر شامل مهمانان می شود.
اولین مورد زیرنویسی بود که برای معرفی بهروز کشاف عضو تیم توسعه دهندگان به چشم آمد. مثل همیشه عنوانی پیدا نشد و صدا و سیما چیز نوعی را آفرید. " بهروز کشاف-کارشناس سیستم عامل" اولا این فرد کارشناس نیست ، چه برسد به کارشناس سیستم عامل. دوما اصلا شغل و یا رشته دانشگاهی با این نام در ایران وجود ندارد. به قول شکسپیر آن چیزی که هستید شما را بهتر معرفی می کند.
مشکل دوم که خیلی آزار دهنده بود آنهم با مطرح شدن از کسی که ادعای یک کاربر لینوکسی و عضویت در تیم گسترش دهنگان یک سیستم عامل را دارد، ذکر این جمله بود که توروالدز برای برطرف کردن نیازهای حرفه ای خود یک سیستم عامل خلق کرد. به یقین اگر بگوییم در اینجا تاریخ لینوکس تحریف شد، بیراه نگفته ایم. بهتر است به متن نامه زیر که توسط یک دانشجوی فنلاندی (لینوس توروالدز) برای تیم مینیکس فرستاده شد بنگریم:
با سلام به تمام استفاده کنندگان از MINIX
من در حال تهیه یک سیستم عامل رایگان فقط به عنوان سرگرمی و نه به بزرگی و حرفه ای GNU برای دستگاههای 386 و 486 هستم. این کار از آوریل شروع شده و درحال آماده شدن است.من مایلم تا نظرات کاربران را در مورد چیزهایی که در MINIXدوست دارند یا ندارند جمع آوری کنم.
خوب همینطور که می بینیم خود لینوس اعلام کرده است که یک سیستم عامل برای سرگرمی تهیه کرده است و اصلا در فکر ساخت یک سیستم عامل به بزرگی کرنل لینوکس کنونی نبوده است، وی بارها در جاهای دیگر عنوان کرده بود که عاشق وصله زدن محدودیت های سیستم عامل هاست ولی به دلیل عدم وجود یک سیستم عامل آزاد همیشه تحت فشار بوده است. با این وجود چگونه می توان ادعا کرد که بهروز کشاف رشتی چیزی از تاریخچه گنو / لینوکس می داند و اکنون می خواهد آنرا برای بینندگان فارسی زبان توضیح دهد؟
سومین اشتباه و بزرگترین اشتباه این فرد در عنوان سیستم عامل هایی بودند که به عنوان ریشه در خانواده سیستم عامل های لینوکسی شناخته می شوند، یک کاربر نیمه حرفه ای لینوکس این مطلب را به خوبی می داند که سه ریشه اصلی در بین سیستم عامل های لینوکسی وجود داشته جدا از آنهایی که سالیان پیش با دیگران متحد شده و یا متوقف شده اند. Debian ,RedHat Linux, SlackWare. حال چگونه این فرد ادعا می کند که دو سیستم عامل ریشه و آزاد وجود دارد. این ادعای گزاف در همان دقایق ابتدایی برنامه سبب شد بسیاری از کاربران نسبت به دعوت این فرد و داستان سرایی های بی پایه و اساس وی معترض شوند.
سومین ادعای دیگری که توسط مجری مطرح شد و بدون پاسخ از طرف میهمان واقع ماند، وجود 16 الی 20 سیستم عامل آزاد بود. چنین چیزی اصلا صحیح نیست و یک فرد تازه کار نیز می داند تعداد لینوکس های منتشر شده بسیار بیشتر از این مقدار است. به تنهایی سایت دیستروواچ 100 لینوکس پر استفاده در جهان را طبقه بندی نموده است. این جمله در حالی مطرح شد که هیچ یک از دو مهمان یعنی آقایان بهنام بهجت مرندی و بهروز کشاف رشتی پاسخی به این ادعای بی پایه ندادند.
بر طبق روال تمام برنامه های تلوزیونی در بین پخش یک برنامه، یک وقت استراحت با نام میان برنامه به حضار داده می شود. بر طبق قرار قبلی قرار بود این برنامه تماما در مورد لینوکس پارسیکس باشد و نه چیز دیگر، اما نمایش سیستم عامل ویندوز در برنامه ای که به پارسیکس و سیستم عامل های آزاد تعلق داشت دل تمامی کاربران گمنام لینوکس را به درد آورد، حتی کوچکترین اعتراضی به این کار از طرف مهمانان نشد. برای تمامی کاربران آزاد این سوال پیش آمد که تا کی لینوکس باید مظلوم باشد؟
در اواسط برنامه هنگام کار با پارسیکس آقای کشاف رشتی چنین عنوان می کند که با اتصال پرینتر به کامپوتر سیستم عامل بدون نصب هیچ درایوی توسط کاربر پرینتر را شناخته و حتی کاربران می توانند در آن واحد پرینت داشته باشند!!! اولا باید گفت در بعضی از سیستم عامل ها درست است که پرینتر شناخته می شود اما به هیچ وجه به این معنی نیست که سیستم عامل قادر به ارتباط با دستگاه است. بارها برای من پیش آمده است که پرینتری را به سیستم عامل آزاد خود متصل کرده ام و با انکه نام و برند دستگاه شناخته شده اما دستگاه قادر به چاپ تست پیچ نیست. بنابریان این ادعا هم به مانند دیگر ادعاهای بی اساس این فرد بی پایه است.
در طول برنامه چندین بار مجری از میهمانان در خواست معرفی سایتی برای دریافت این سیستم عامل را خواهان گشت، در ابتدا توسط مجری عنوان می شود که می توان پارسیکس را از طریق این سایت ها به طور رایگان دریافت نمود البته بعد از گذشتن چندین دقیقه و متعاقبا معرفی سایت های ارائه دهنده سیستم عامل پارسیکس کم کم عنوان می شود که کاربران باید هزینه ای را برای در اختیار داشتن این سیستم عامل بدهند که بعد توسط یکی از میهمانان عنوان می شود باید این سیستم عامل را خریداری کنند. در واقع این آقا فرقی بین خرید و دریافت یک سیستم عامل رایگان قائل نیست!!!
سایت های معرفی شده هم به ترتیب سایت پارسیکس و سی تو است که در وهله اول سایت پارسیکس چیزی به عنوان ارسال سیستم عامل ندارد و تنها سایت های فروشگاهی هستند که از طریق ارسال این سیستم عامل پولی را به جیب می زنند و نام آنرا هزینه پستی می گذارند. در حالی که کمپانی های بزرگ تولید سیستم عامل رایگان در دنیا هزینه های پستی را خود متقبل می شوند و حتی بدون دریافت هر گونه وجهی بابت تعداد سیستم عامل های درخواست شده آنها را با پست سفارشی به کشورهای جهان ارسال می دارند فروشگاه های به اصطلاح بازمتن در ایران سعی در کسب درآمد و یا حداقل صفر کردن هزینه های خود با دریافت وجه از مشتری های سیستم عامل های آزاد هستند، آیا این کمپانی ها و یا بنیاد ها متن باز در جهان چیزی به عنوان کارمند را ندارند که نیاز به حقوق و دستمزد داشته باشد؟
نمی توان گفت پارسیکس تنها قربانی است شما می توانید دیگر سیستم عامل ها باز را نیز با قیمت های مختلف در این سایت ها ببینید.
یکی از نرم افزارهایی که در نگاه اول به یک سیستم عامل لینوکسی سبب کنجکاوی افراد تازه کار می شود، نرم افزار افکت های تصویری کامپیز است.بسیاری از افرادی که لینوکس را برای اولین بار در سیستم خود نصب می کنند از توانایی های این نرم افزار که گاهی با بسته های سیستم عامل ها نصب می شود به وجد می آیند. شاید جلوه های بصری در قدم اول نقش مهمی را در جذب یک کاربر و تشویق وی برای کار با یک سیستم عامل دارد. در اواسط برنامه مجری تلویزیونی که می بیند میهمان دعوت شده بدون توضیح مورد این نرم افزار ویژگی های دیگر سیستم عامل را بیان می کنند گریزی می زند و از میهمان (کشاف رشتی) می خواهد که در مورد کامپیز توضیحات بیشتری را ارائه دهد. وی نیز به ذکر چند جمله کوتاه اکتفا می کند و چند ویژگی کوچک این برنامه را نشان می دهد. وی می توانست بر روی این مساله مانور قدرتمندانه ای داشته باشد اما به هر ترتیب این فرصت را از دست داد.
یکی دیگر از بزرگترین گاف های وی زمانی بود که در مورد فایرفاکس صحبت کرد.
وی که اطلاعاتی در این زمینه نداشته با طرح یک سری جملات کذب سعی در بیان دلیل عدم استفاده از نام فایرفاکس در پارسیکس داشت. به واقع جای تاسف دارد که فردی عضو گسترش دهندگان یک سیستم عامل باشد و در مورد برنامه های موجود در آن به اندازه نوک سوزنی اطلاعات نداشته باشد. از همه بدتر اینست که از حقوق های نرم افزارهای آزاد اطلاع نداشته باشی!!!!!
سابقه وی به روشنی ثابت کرده است که این فرد حقوق نرم افزارهای آزاد شامل حقوق CC، MPL،GPL ،Copy left و ... (نون کپیلفت و ... ) را به خوبی درک نکرده است و یا بهتر است بگویم اصلا چیزی دراین باره نمی داند که چنین پاسخ اعجاب انگیزی می دهد. من (نویسنده) یکی از اعضای جامعه فایرفاکس هستم و تنها دلیل واضح و روشنی که بنیاد موزیلا اجازه انتشار نام فایرفاکس را در سیستم عامل هایی چون پارسیکس نمی دهد حقوق نرم افزارای این برنامه است.
همانطور که همه مستحضرید فایرفاکس به عنوان یک نرم افزار آزاد تلقی می شود و بنابراین نیاز به یک گواهی آزاد دارد. بنیاد موزیلا با توجه به لایسنس GPL ، لایسنسی جدید را برای بنیاد خود ارائه کرد که بر طبق این لایسنس کدهای این برنامه به دلیل اپن سورس بودن باز خواهد بود تا هر کاربر و هر گسترش دهنده ای به سادگی امکان استفاده و ویرایش آنرا داشته باشد. اما زمانی که یک کاربر و یا یک گسترش دهنده با تغییر بر روی کدها سعی در انتشار آن بر طبق گواهی های آزاد کند در صورت تغییر مستقیم کدها توسط خود وی و بدون در نظر گرفتن این حق برای بنیاد موزیلا که بتواند بر روی کدهای اضافه شده نظارت داشته باشد، نباید نام فایرفاکس و آیکن این نرم افزار را مورد استفاده قرار دهد. مگر اینکه این کدها توسط گسترش دهندگان استخدامی در موزیلا مورد بازبینی و تایید قرار گیرد. بدیهی در صورت انجام گرفتن این کار نسخه و یا وصله جدیدی از طرف این بنیاد برای تمامی نسخه های فایرفاکس منتشر خواهد شد.
بنابراین دلیل اصلی که آیکن و نام فایرفاکس در سیستم عامل های آزادی همچون پارسیکس حق نمایش ندارد در حالی که این برنامه به طور پیش فرض با نام و نشان فایرفاکس در دیگر سیستم عامل ها به مانند ابنتو و مینت موجود است، وجود همین لایسنس است که با نام MPL شناخته می شود.
اگر از تمامی موارد یاد شده چشم پوشی کنیم، نمی توانیم از بزرگترین اتفاق تاسف بار بگذریم. تمامی کاربران لینوکس به این جمله اذعان دارند که "لینوکس هنگ نمی کنه" اما لپ تاپ کشاف رشتی این جمله را نقض کرد. پارسیکس هنگ کرد و وی خیلی سریع لپ تاپ را ریست کرد البته این نکته از دید مجری پنهان نماند اما میهمان در جواب این سوال مجری اعلام کرد که باید ریست بشه.!!!
اولا لینوکس مثل ویندوز نیست که ریست بشه، دوما تا حالا تو این برنامه سابقه نداشته که یک سیستم کراش کنه. از همه بدتر اینه که ببینیم لپ تاپ هایی که با ویندوز کار می کنند تا حالا در برنامه هنگ نکردند اما یک لینوکس، اونم برای اولین نمایش در صدا و سیما این طوری آبروریزی می کنه و آبروی هرچی لینوکسه می بره.
حال این سوال بوجود می اید که چرا با وجود مطرح شدن این همه مطلب کذب در مورد سیستم عامل و برنامه های آن دیگر میهمان کاری عملی انجام نداد که سبب واضحتر شدن موضوع شود. و سوال بعدی اینست چرا با این همه کاربر حرفه ای در زمینه لینوکس تنها این دو فرد دعوت می شوند آن هم به سفارش دکتر خوانساری؟
